ZEKA GERİLİĞİ (MENTAL RETARDASYON) NEDİR ?

Zeka, bireyin çevresindeki durum ve olayları, problemleri çözme gücüne denir. Zeka sayesinde bireyler hayatını idame ettirecek çözümler bulur, bilgileri işler, sonuçlarla tecrübeler oluşturur. Bireyin gelişim evresinde gerçekleşen, beynin bazı bölümlerinin hasar görmesi ile oluşan bu bölümlerin işlevlerinin kısıtlanması durumuna Mental Retardasyon adı verilir.

Bu bireylerin akranlarına göre bellek ve dikkatlerinde önemli derecede farklılıklar mevcuttur. Bu farklılıklar, çevreye uyumu zorlaştırmakta ve uyum becerilerinde yetersizlik yaşatmaktadır. Uyum becerilerinde yaşanan yetersizlik, bireyin günlük yaşam, iletişim ve akademik becerilerde geri kalmasına sebep olmaktadır.

Mental Retardasyon, daha çok bilinen adıyla zeka geriliği, oluşum zamanı olarak üç evrenin birinde gerçekleşmektedir.

Bu oluşum evreleri doğum öncesi, doğum anı, doğum sonrası şeklindedir. Bireyin bu evrelerin birinde yaşadığı durumlardan kaynaklı olarak zeka geriliği oluşmaktadır. Ayrıca zeka geriliği kalıtsal yollar ile bireye aktarılmaktadır.

Doğum öncesinde ve doğum anında zeka geriliğine sebep olabilecek bazı durumlar şunlardır:

•     Hamilelik anında bilgisiz ilaç kullanmak,
•     Hamilelik esnasında zehirlenmek,
•     Hamilelik sırasında beslenme bozuklukları yaşamak,
•     Alkol kullanmak,
•     Hamilelik sırasında bebeğin oksijensiz kalması,
•     Erken gelen doğum,
•     Hamilelik esnasında bebeğin yetersiz beslenmesi,

vb. birçok sebepten kaynaklanabilmektedir.

Doğum sonrasında zeka geriliğine sebep olabilecek bazı durumlar şunlardır:

•     Doğru tedavi edilmeyen rahatsızlıklar,
•     Merkezi sinir sistemi ile ilgili rahatsızlıklar,
•     Kafa travmaları ve beynin zarar görmesi,
•     Havale
•     Bebeklerdeki ağır sarılık,
•     Tiroid hormon eksikliği,

Zeka geriliğine sahip bireyin algısal ve yetisel olarak kısıtlı olması sebebiyle akranlarına oranla gelişimsel gerilik gösterecektir. Bu gerilik engelin derecesine göre fazla veya az olabilir. Akranlarından geç konuşma, günlük hayata dair becerileri öğrenmekte zorlanma, akademik başarısızlık gibi durumlar zeka geriliğinin bireye yaşatmış olduğu olumsuzluklardır. Bu olumsuzlukların giderilmesi veya en aza indirgenebilmesi, alacağı eğitim ve destek ile mümkün olmaktadır. Gelişimin ve ilerlemenin hızı, eğitimin kalitesi ve yetersizliğin seviyesine bağlı olarak değişim gösterebilmektedir.

Okul, aile, sosyal çevrenin bireye etkisi yadsınamaz derecede fazladır. Bu üç ekolojinin zeka geriliğine sahip bireylere olan etkisi, onların gelişimini tamamlamalarında ve uyum becerilerini kazanmalarında daha da çok önem taşımaktadır.

Zeka geriliği yaşayan bireylerle yapılan akademik ve uyum becerilerine yönelik çalışmalar bol tekrar ve yönergenin netliği sayesinde ilerleme kat edecektir. Akademik anlamda yapılan çalışmalarda yönergeler açık ve anlaşılır bir şekilde olmalıdır. Yapılan çalışmalar sık sık tekrar edilmeli ve bir kazanım tamamlanmadan diğer kazanıma geçilmemelidir. Çalışmalar, öğretmenler ile iletişim halinde olan ailenin evde yapacağı tekrarlar ile bağımsızlaşacak ve akademik ilerleme sağlanacaktır. Tıpkı uyum becerilerinde öğretmenin tavsiyelerini ailenin gerçekleştirmesi gibi akademik çalışmalarda da bu durum uygulanmalıdır.

Her çocuk özeldir ve her çocuğun gelişim hızı farklıdır. Zeka geriliği yaşayan çocukların gelişimi emek ve ilgi ister. Yeteri kadar ilgi verilir ve destek görürse eğer hafif ve orta derecede zeka geriliği yaşayan çocuklar akranlarına akademik olarak yaklaşacaklardır. Uyum becerilerini bağımsızlaştıracak ve kendi başına yaşamını idame edebilecek seviyeye geleceklerdir. Ağır ve ileri seviye zeka geriliği yaşayan çocuklarda ise uyum becerileri sağlanacak, akademik ilerlemeye uygun hâle gelebilirse eğer, akademik olarak belli bir seviyeye de ulaşacaktır.

Ailelerin bireye karşı desteği belli bir süre sonra kesilmemesi, öğrenme gerçekleşene kadar çalışmalara devam etmesi gerekmektedir.

UNUTMAYALIM…

İmkansız diye bir şey yoktur, sadece yapılması biraz daha uzun zaman alan işler vardır. İsteğinizi hiç kaybetmeyin. Başarı sizlerin adım attığınız kadar yakınlaşır. Adım atmayı bırakırsanız mesafe hep aynı uzaklıkta kalacaktır…

Önemli Bilgiler:

En iyi Zihinsel Engelliler Eğitim Merkezi Ankara programına sahip eğitim kurumlarından en önemlisi olan Fatih Gama Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi, Ankara Etimesgut Sincan adresinde yer almaktadır. Ayrıca Etimesgut, Sincan, Eryaman, Fatih, Törekent, Yenikent, Yapracık, Turkuaz bölgelerine hizmet vermekte olan eğitim kurumumuzda servis imkanı bulunmaktadır.