İŞİTME ENGELİNİN NEDENLERİ

DOĞUM  ÖNCESİ DÖNEM

•     Annenin kızamıkçık, kabakulak gibi hastalıklar geçirmesi
•     Hamilelik döneminde annenin röntgen çektirmesi
•     Hamilelik döneminde annenin sarılık geçirmesi
•     Annenin şeker, böbrek ve kansızlık gibi rahatsızlıkları olması
•     Annenin hamilelik sırasında yetersiz ve dengesiz beslenmesi
•     Annenin hamilelik sırasında çarpma, yaralanma ve kazalara maruz kalması
•     Annenin kalıtsal olarak işitme engelli akrabalarının olması

DOĞUM ANI

•     Bebeğin doğum anında oksijensiz kalması
•     Doğum sırasında bebeğin kafatası travması geçirmesi
•     Kan uyuşmazlığı
•     Bebeğin kilosunun 1500 g’dan az olması

DOĞUM SONRASI

•     Orta kulak iltihapları
•     Havale ve yüksek ateşli hastalıklar (menenjit, kabakulak vb.) geçirmesi
•     Şiddetli yüksek gürültüye maruz kalma
•     Kafa travmaları

Bu nedenlerin dışında genetik bozuklukların yanında (Down sendromu) gibi  rahatsızlık  eşlik edebilir.

İşitme engeli genellikle ailelerin geç fark ettikleri bir engeldir.Bu durum çocuğun dil gelişimi ve dolayısıyla da diğer tüm gelişimlerini geciktirmektedir.

O nedenle bebek doğduktan sonra tüm sağlık kontrollerinin en kısa zamanda tamamlanması özellikle işitme kaybının olup olmamasının belirlenmesi çok önemli.Erken tanı çocuğumuzun işitme kaybının oranına göre ya cihazlandırılacaktır ya da koklear implant takılması gerekecektir. Aynı zamanda özel eğitimden yararlanmaya  başlanacaktır.

Yapılan araştırmalara göre her 1000 yeni doğan bebekten 2 sinde doğuştan gelen veya yeni doğan döneminde geçirilen hastalıklar nedeni ile işitme problemi oluşmaktadır.

 ÖZELLİKLE;

•     Ailede sağırlık hikâyesi olması
•     1500 gr. ın altında doğan bebekler
•     Yüz, kulak anomalisi olanlar
•     Suni solunum ihtiyacı olanlar
•     Sarılığı çok yüksek seyretmesi
•     Doğumda uzun süre oksijensiz kalan bebekler

Bu durumlardan birinin varlığında mutlaka yeni doğan döneminde işitme testi yapılmalıdır.

      Özellikle ailesinde işitme engelli bireylerin olması durumunda ; akraba evliliklerinde yeni doğan bebekle işitmenin dikkatli ve özenle taramanın yapılması gerekmektedir.Çünkü işitme kaybı bebeğin sadece dil gelişimi yani iletişimini engellemekle kalmayıp onun tüm gelişimlerini “zihinsel , psikolojik  v.b” engellemektedir.

    Bebeğin en değerli olan 0-2 yaş dönemini düşündüğümüzde kaybettiklerinin yerine konması mümkün olmayacak problemlerle karşı karşıya kalınacaktır. O nedenle bebek doğar doğmaz işitme taraması yapılmalı.

İŞİTME ENGELİ NASIL BELİRLENİR?

Birçok hastanemizde yeni doğan bebekler işitme taramasından geçirilmektedir. Bebek doğar doğmaz işitme taraması yapılabilir. Güvenirlik yani testin doğruluğu % 97 olduğu araştırmalarda ortaya çıkmıştır.Aileler test yapılıp olumlu sonuç alsalar bile eğer işitme engelinde risk olan bebekler grubunda iseler ; kendileri de bebeklerini yakından takibe almalılar.Çünkü kaybedilecek bir gün bile telafisini mümkün olmayabilir. Tanıdan hemen sonra cihazlandırma ile birlikte özel eğitimde başlamaları çok önemli olacaktır.

Bebeğin ya da çocuğunuzun bir kelimeyi öğrenebilmesi için en az 4.000 kez duyması gerekiyor. Hele bir de bebeğimizin genetik olarak işitme engeli söz konusu ise anne karnında da sesleri duymadan dünyaya  gelmesinden de kaynaklı kayıpları daha da çok olacaktır. Bu nedenle en kısa zamanda taramadan geçerek tanının tedavisi erken konması sağlanmış ve rehabilitasyon döneminin yani özel eğitime  başlamış olmalıdır.

ERKEN TANININ ÖNEMİ

                     Tanı bebeklik döneminde tam zamanında konulduğunda çocuğunuz akranları ile birlikte aynı kulvarda gelişimini tamamlayıp hayatını idame ettirebilecektir. Aksi  olduğu takdirde yani tanının geç konması tedavinin geç başlaması ve aynı zamanda hem zihinsel geriliği olmadığı halde birçok işlevsel eksikliklerle mücadele etmek durumunda kalacaksınız. Çocuğunuzun iletişimde geri kalması onun öz güven eksikliği ve yaşam boyu başarısızlıklarla karşılaşması, gelecekte mutsuz ve yetersiz bir birey olmasına zemin hazırlamış olacaksınız.

                Bebeğimizin işitme engeli varsa gerekiyorsa cihazlandırmanın uygulanması ve özel  eğitime  06.ay da başlanmalı.Geç kalmamaya  özen gösterilmeli.

BEBEK VE ÇOCUKLARDA UYGULANAN İŞİTME TESTLERİ

    Otoakustik  Emisyon testi: Bebeğe  hiç bir zararı olmayan acı vermeyen  2-3 dakika  süren bir testdir.

    İşitme Beyin Sapı Cevabı Testi: İşitme testi uygulanamayacak kadar küçük çocuklarda veya teste uyum sağlayamayanlarda uygulanır.

    Davranış Testi: Çocuğun cevap verdiği en düşük ses şiddeti ve seviyesini tespit eder.İşitme derecesi saptanır.

    Timpanometri Testi: Orta kulak  fonksiyonları hakkında bilgi verir.

    ABR Testi işitme sinir Testi

İŞİTME KAYBI DERECELERİ VE İŞİTME CİHAZLARI

•     Normal İşitme:  0-15 dB
•     Çok Hafif Derecede İşitme Kaybı: 16-25 dB
•     Hafif Derecede İşitme Kaybı:  26-40 dB
•     Orta Derecede İşitme Kaybı: 41-65 dB
•     İleri Derecede İşitme Kaybı:   66-95 dB
•     Çok İleri Derecede İşitme Kaybı:   95 dB ve ilerisi.

İŞİTME ENGELLİ ÇOCUKLARI OLAN AİLELERE ÖNERİLER

•     Cihazlandırma ile birlikte özel eğitimden yararlandırın.
•     Erken yaşta dinleme becerisini geliştirin.
•     Bir ses duyduğunuzda dinleme hareketi yaparak sese yönelin ve dinleyin. Arkasından o sesi “araba, uçak, kapı, su vb.” adlandırın.

Böylece sesi fark edip daha sonra ayırt etme becerisini kazanacaktır.

    Çıkardığı sesleri dikkatle dinleyerek anlamlandırın. Mama mı istiyorsun, su mu istiyorsun gibi. Onun iletişimi başlatmasını sözcükleri anlamlı kullanmasını çabuklaştıracaktır.

    Bebek sesler çıkarırken siz dinleyin. Çünkü o da siz konuşurken sizi sessizce dinleyecektir. Sıralı konuşmayı aynı zamanda konuşanı dikkatle dinleme becerisi gelişecektir. Kendine saygı, özgüvenin tohumları ekilecektir.

    Bebeğinizle konuşurken basit ,anlaşılır ve sade cümlelerle konuşun.Tek kelimeli ifadelerden kaçının.Çünkü dil gelişiminin erken dönemlerinde  tek kelimelik konuşmalar melodik olmayan bir konuşmanın gelişmesine neden olur.

    Çocuğunuzun engelle karşılaştığında yardın etmek için acele etmeyin. Yaşanan küçük olumsuzluklar onu konuşmaya zorlayacaktır.

    Bebeğinizin çıkardığı sesleri cevaplayın. Düzgün cümleler kurarak model olun. Biraz daha oynamak mı istiyorsun? gibi.

    Akıcı bir dille konuşun. Kelimeler de çok fazla vurgu yapmayın.Cümlenin melodisi önemli mesajlar içerir.

  Örneğin; A bak köpek…! Derken kullanılan melodik ve akıcı ifadeyi çocuk algılayacaktır.

    Bebeğinizle yaptığınız eylemleri ona anlatın.

. Senin bezini değiştiriyorum

. Şimdi su içeceksin

. Çorbanı içiyorsun .Hatta çorbanın adını da söyleyelim. Tat ve kokuları da beynine kodlayacaktır.

    Çocuğunuzun yüzüne iletişim kurmasını beklediğinizi ifade edecek şekilde bekleyin.
    Konuşurken muhakkak onun seviyesinde ve göz göze olacak şekilde durun.
    Soru cevap şeklinde konuşmalar yapın.
    Soru sorması ve ifade etmesi için bekleyin.Acele etmeyin. 15 saniye kadar bekledikten sonra cevap gelmiyorsa siz cevabı vererek ona model olun. Sabırlı olunursa bir süre sonra çocuk kendi kelimelerini kullanmaya başlayacaktır.
    Her fırsatı değerlendirin.

. Kar yağıyor, amcan geldi, kedi miyav dedi gibi gibi…

. Çocuğunuza özellikle  öğretmek istediğiniz  bir kelimeyi cümle içinde vurgulayın.

Örnek:

-Ne güzel  bir kuş.

-Kimin kuşu acaba ?

-Hadi gel kuşa yem verelim.

. Yaşanan deneyimler çok önemlidir.Hayvanat bahçesine gidin; botanik bahçesine gidin;postaneye gidin ;Bitki yetiştirin ,sulayın;Kurabiye yapın;Basit deneyler yapın(yağmur,buz,tatlı,ekşi vb.)  vb. Bu deneyimlere dayanarak yeni kelimeler  öğretmek daha kolaydır.

. İnsanlarla ilgili konuşun. Gözlüklü teyze, güzel bir abla v.b. tanımlamalar yapın.

.Çocuklarınızı seven yetişkinlerle birlikte olmaya çalışın.Konuşmasına ,öz güvenine büyük katkısı olacaktır.

.Model olabilecek çocuklarla arkadaşlık kurmasını sağlayın.

.Uzman eğitimcilerden yardım alın.

.Eğitimi evde devam ettirmeniz çok önemli. Terapiye katılarak yada gözlemleyerek nasıl çalışılması gerektiğini öğrenin.

.Özel günler ve bayramlar çocuğunuza yeni kelimeler öğretmeniz için çok önemli olup daha çok yeni kelimeler öğretebileceksiniz.

.Çocuğunuza bol bol uygun kitaplar okuyup; tekerlemeler –çocuk   şarkıları söyleyip akıcı bir konuşmayı işitmesini sağlayın ki oda  konuşmayı anlamlı kılabilsin.

Hikaye okurken dikkat edilmesi gereken  nokta karakterlerin farklı ses ile seslendirilmesi olmalı. Dramatize edilmiş farklı tonlamalar, sesler , kelime ve karakterleri canlandırmasını kolaylaştırarak motivasyonunu artıracaktır.

.Evde ki çalışmalar çok önemlidir . O nedenle annenin  eğitime  yaklaşımı ve istekli olması çocuğun konuşmayı öğrenmesi ve geliştirmesinde baş rolde olduğunu bilmesi önemlidir.

.Çocuğun yeni bir kelimeyi öğrenmesi için an az 4000 kez duyması gerekli olduğunu hatırlayalım.   

         .Çalışmalarda hatalarını sık düzeltmeden konuşmaya olan isteğini desteklemeye özen gösterelim. Başarısızlık duygusunun öne geçmesine izin vermeyelim.Daha çok doğru söylediklerine odaklanarak ödüllendirelim.Hedef çok sayıda  kelimeyi ezberlemesi değil de  öğrendiği kelimeleri yerinde kullanarak iletişim kurmasını sağlamak olmalı.

.Zaman zaman liderin siz değil de onun olmasına  izin vererek katılımını  artırabilirsiniz.aynı zaman da onun öz güvenini destekleyecektir.

.Müziğin hayatınız da çok önemli bir yeri olduğunu unutmayalım. Özellikle solo müzikleri tercih edelim Hem dinleme alışkanlığı edinmeli hem de söyleyebilme. Aynı zamanda bilişsel gelişimi ve diğer gelişimlerini önemli derecede destekleyecektir.   

.Diyaframdan  nefes almayı öğrenmeli.

.Ahşap farklı boyutlarda tahta parçalarıyla tabiî ki çekiç ve çivi kullanarak yaratıcı enerjisini kullanabilmesine ortam hazırlamakla birlikte Bilişsel gelişiminde önemli olan kavramların öğrenilmesinde  çok  önemlidir. Asla atlamamalısınız.

Konuşma becerisinin gelişimi  uzun bir süre içinde  ve çaba gerektirdiğini  bilelim. Çocuğumuza güvenelİm. Esnek olalım. Çocuğumuza nazik bir şekilde yaklaşarak tekra etmesini isteyelim. En fazla üç kez tekrar edelim. Söyleyemiyorsa başka kelimeye geçelim. Daha sonra tekrar edelim.Ona iyi bir model olmaya çalışalım.

Önemli Bilgiler:

En iyi İşitme Engelli Bireyler Eğitim Merkezi Ankara programına sahip eğitim kurumlarından en önemlisi olan Fatih Gama Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi, Ankara Etimesgut Sincan adresinde yer almaktadır. Ayrıca Etimesgut, Sincan, Eryaman, Fatih, Törekent, Yenikent, Yapracık, Turkuaz bölgelerine hizmet vermekte olan eğitim kurumumuzda servis imkanı bulunmaktadır.